ais lef telynorion yn canu ar eu telynau: a hwy a ganasant megis caniad newydd ger bron yr orseddfaingc, a cher bron y pedwar anifail a'r henuriaid; ac ni allodd neb ddysgu y gân, ond y pedair mîl a'r saith ugeinmil, y rhai a brynwyd oddiar y ddaear. Y rhai hyn yw y rhai ni halogwyd â gwragedd; canys gwŷryfon ydynt: y rhai hyn yw y rhai sy'n dilyn yr Oen pa le bynnag yr elo; y rhai hyn a brynwyd oddiwrth ddynion, yn flaen-ffrwyth i Dduw, ac i'r Oen. Ac yn eu genau ni chaed twyll; canys difai ydynt ger bron gorseddfainge Duw. Yr Efengyl. St. Matth. ii. 13. yr Arglwydd WELE angel yn ymddangos i Ioseph mewn breu breuddwyd, gan ddywedyd, Cyfod, cymmer y mab bychan a'i fam; a ffo i'r Aipht, a bydd yno hyd oni ddywedwyf i ti: canys ceisio a wna Herod y mab bychan i'w ddifetha ef. Ac yntau pan gyfododd, a gymmerth y mab bychan a'i fam o hyd nôs, ac a giliodd i'r Aipht, ac a fu yno hyd farwolaeth Herod: fel y cyflawnid yr hyn a ddywedwyd gan yr Arglwydd trwy'r prophwyd, gan ddywedyd, O'r Aipht y gel gelwais fy Mab. Yna Herod pan welodd ei siommi gan y doethion, a ffrommodd yn aruthr, ac a ddanfonodd ac a laddodd yr holl fechgyn oedd yn Bethlehem, ac yn ei holl gyffiniau, o ddwy flwydd oed a than hynny, wrth yr amser yr ymofynasai efe yn fanwl a'r doethion. Yna y cyflawnwyd yr hyn a ddywedasid gan leremïas y prophwyd, gan ddywedyd, Liêf a glybuwyd yn Rama, galar, ac wylofain, ac thunder: and I heard the voice of harpers harping with their harps: and they sung as it were a new song before the throne, and before the four beasts, and the elders; and no man could learn that song, but the hundred and forty and four thousand, which were redeemed from the earth. These are they which were not defiled with women, for they are virgins: these are they which follow the Lamb whithersoever he goeth: these were redeemed from among men, being the first-fruits unto God, and to the Lamb. And in their mouth was found no guile; for they are without fault before the throne of God. The Gospel. St. Matth. ii. 13. HE Angel of the Lord THE Angel Peareth apto Joseph in a dream, saying, Arise, and take the young child, and his mother, and flee into Egypt, and be thou there until I bring thee word; for Herod will seek the young child to destroy him. When he arose, he took the young child and his mother by night, and departed into Egypt, and was there until the death of Herod; that it might be fulfilled which was spoken of the Lord by the prophet, saying, Out of Egypt have I called my Son. Then Herod, when he saw that he was mocked of the wise men, was exceeding wroth; and sent forth, and slew all the children that were in Bethlehem, and in all the coasts thereof, from two years old and under, according to the time which he had diligently enquired of the wise men. Then was fulfilled that which was spoken by Jeremy the prophet, saying, In Rama was there a voice heard, lamentation, and ochain mawr, Rahel yn wylo am ei phlant, ac ni fynnai ei chysuro, am nad oeddynt. pechod iddo. A ddaeth y dedwyddwch hwn, gan hynny, ar yr enwaediad yn unig, ynte ar y dïenwaediad hefyd? Canys yr ydym yn dywedyd, ddarfod cyfrif ffydd i Abraham yn gyfiawnder. Pa fodd gan hynny y cyfrifwyd hi? ai pan oedd yn yr enwae enwaediad, ynte dienwaediad? Nid yn yr enwaediad, ond yn y dïenwaediad. Ac efe a gymmerth arwydd yr enwaediad, yn insel cyfiawnder y ffydd, yr hon oedd ganddo yn y dïenwaediad; fel y byddai efe yn dad pawb a gredent, yn y dïenwaediad ; fel y cyfrifid cyfiawnder iddynt hwythau hefyd; ac yn dad yr enwaediad, nid i'r rhai o'r enwaediad yn unig, ond i'r sawl hefyd a gerddant lwybrau ffydd Abraham ein tad ni, yr hon oedd ganddo yn y dïenwaediad. Canys nid trwy'r ddeddf y daeth yr addewid i Abraham, neu i'w hâd, y byddai efe yn etifedd y byd; eithr trwy gyfiawnder ffydd. Canys os y rhai sydd o'r ddeddf yw'r etifeddion, gwnaed ffydd yn ofer, a'r addewid yn ddirym. Y Sul gwedi'r Nadolig. Y Colect. HOLL-alluog Dduw, yr hwn a roddaist i ni dy unig-anedig Fab i gymmeryd ein hanian arno, i'w eni ar gyfenw i'r amser yma o Forwyn bur; Caniatta i ni, gan fod wedi ein had-genhedlu, a'n gwneuthur yn blant i ti trwy fabwys a rhad, beunydd ymadnewyddu trwy dy Lân Yspryd, trwy yr unrhyw ein Harglwydd Iesu Grist, yr hwn sydd yn byw ac yn teyrnasu gyda thi a'r unrhyw Yspryd, byth yn un Duw yn oes oesoedd. Amen. Yr Epistol. Gal. iv. 1. A Hyn yr wyf yn ei ddywedyd; dros gymmaint o amser ag y mae'r etifedd yn fachgen, nid oes dim rhagor rhyngddo a gwâs, er ei fod yn arglwydd ar y cwbl: eithr y mae efe dan ymgeleddwŷr a llywodraethwŷr, hyd yr amser a osodwyd gan y tad. Felly ninnau hefyd, pan oeddym fechgyn, oeddym gaethion dan 'wyddorion y byd. Ond pan ddaeth cyflawnder yr amser, y danfonodd Duw ei Fab, wedi ei wneuthur o wraig, wedi ei wneuthur tan y ddeddf; fel y prynai y rhai oedd dan y ddeddf, fel y derbyniem y mabwysiad. Aco herwydd eich bod yn feibion, yr anfonodd Duw Yspryd ei Fabi'ch calonnau chwi, yn llefain, Abba, Dad. Felly nid wyt ti mwy yn wâs, ond yn fab: ac os mab, etifedd hefyd i Dduw trwy Grist. Yr Efengyl. St. Matth. i. 18. A Genedigaeth yr Iesu Grist hyn: Wedi dyweddïo Mair ei fam ef a Ioseph (cyn eu dyfod hwy y'nghŷd) hi a gafwyd yn feichiog o'r r Yspryd weeping, and great mourning, Rachel weeping for her children, and would not be comforted, because they are not. The Sunday after Christmas-day. The Collect. A given LMIGHTY God, who hast us thy only-begotten Son to take our nature upon him, and as at this time to be born of a pure Virgin; Grant that we being regenerate, and made thy children by adoption and grace, may daily be renewed by thy Holy Spirit; through the same our Lord Jesus Christ, who liveth and reigneth with thee and the same Spirit, ever one God, world without end. Amen. The Epistle. Gal. iv. 1. Now I say, that the heir, as long he is a child, differeth nothing from a servant, though he be lord of all; but is under tutors and governours, until the time appointed of the father. Even so we, when we were children, were in bondage under the elements of the world: but when the fulness of the time was come, God sent forth his Son, made of a woman, made under the law, to redeem them that were under the law, that we might receive the adoption of sons. And because ye are sons, God hath sent forth the Spirit of his Son into your hearts, crying, Abba, Father. Wherefore thou art no more a servant, but a son; and if a son, then an heir of God through Christ. The Gospel. St. Matth. i. 18. THE birth of Jesus Christ this as his mother Mary was espoused to Joseph, before they came together she found with was Glân. A Ioseph ei gwr hi, gan child of the Holy Ghost. Then ei fod yn gyfiawn, ac heb chwennych ei gwneuthur hi yn siampl, a ewyllysiodd ei rhoi hi ymaith yn ddirgel. Ac efe yn meddwl y pethau hyn, wele, angel yr Arglwydd a ymddangosodd iddo mewn breuddwyd, gan ddywedyd, Ioseph mab Dafydd, nac ofna gymmeryd Mair dy wraig; oblegid yr a genhedlwyd ynddi, sydd o'r Yspryd Glân. A hi a esgor ar Fab, a thi a elwi ei enw ef IESU; oblegid efe a wared ei bobl oddiwrth eu pechodau. (A hyn oll a wnaethpwyd, fel y cyflawnid yr hyn a ddywedwyd gan yr Arglwydd trwy'r prophwyd, gan ddywedyd, Wele, Morwyn a fydd feichiog, ac a esgor ar Fab, a hwy a alwant ei enw ef Emmanuel; yr hyn o'i gyfieithu, yw, Duw gyda ni.) A Ioseph, pan ddeffröes o gwsg, wnaeth megis y gorchymmynasai angel yr Arglwydd iddo, ac a gymmerodd ei wraig. Ac nid adnabu efe hi, hyd oni esgorodd hi ar ei Mab cyntaf-anedig; a galwodd ei enw ef IESU. Dydd Enwaediad Crist. Y Colect. HOLL a OLL-alluog Dduw, yr hwn wnaethost i'th wynfydedig Fab dderbyn enwaediad, a bod yn ufudd i'r ddeddf er mwyn dyn: Caniatta i ni iawn Enwaediad yr Yspryd, fel y bo i'n calonnau, a'n holl aelodau (wedi eu marwolaethu oddiwrth bob bydol a chnawdol anwydau) allu yin mhob rhyw beth ufuddhâu i'th wynfydedig ewyllys; trwy'r unrhyw dy Fab Iesu Grist ein Harglwydd. Amen. Yr Epistol. Rhuf. iv. 8. EDWYDD yw y gwr nid yw yr Arglwydd yn cyfrif D Joseph her husband, being a just man, and not willing to make her a publick example, was minded to put her away privily. But while he thought on these things, behold, the angel of the Lord appeared unto him in a dream, saying, Joseph thou son of David, fear not to take unto thee Mary thy wife; for that which is conceived in her is of the Holy Ghost: And she shall bring forth a Son, and thou shalt call his name JESUS; for he shall save his people from their sins. (Now all this was done, that it might be fulfilled which was spoken of the Lord by the prophet, saying, Behold, a Virgin shall be with child, and shall bring forth a Son, and they shall call his name Emmanuel, which being interpreted is, God with us.) Then Joseph, being raised from sleep, did as the angel of the Lord had bidden him, and took unto him his wife; and knew her not till she had brought forth her first-born son: and he called his name JESUS. The Circumcision of Christ. impute sin. Cometh this blessedness then upon the circumcision only, or upon the uncircumcision also? For we say, that faith was reckoned to Abraham for righteousness. How was it then reckoned? when he was in circumcision, or in unNot in circum circumcision? yn y Yr Efengyl. St. Luc. ii. 15. Bu, pan aeth yr angylion y bugeil A ymaith oddiwrth 0 ddynion nion i'r nef, ddywedyd honynt wrth eu gilydd, Awn ninnau hyd Bethlehem, a gwelwn y peth hwn a wnaethpwyd, yr hwn a hyspysodd yr Arglwydd i ni. A hwy a ddaethant ar frys; ac a gawsant Mair a Ioseph, a'r dyn bach yn gorwedd yn y preseb. A phan welsant, hwy a gyhoeddasant y gair a ddywedasid wrthynt am y bachgen hwn. A phawb a'r a'i clywsant, a ryfeddasant am y pethau a ddywedasid gan y bugeiliaid wrthynt. Eithr Mair a gadwodd y cision, but in uncircumcision. And he received the sign of circumcision, a seal of the righteousness of the faith which he had yet being uncircumcised; that he might be the father of all them that believe, though they be not circumcised; that righteousness might be imputed unto them also: And the father of circumcision to them who are not of the circumcision only, but also walk in the steps of that faith of our father Abraham, which he had being yet uncircumcised. For the promise, that he should be the heir of the world, was not to Abraham, or to his seed, through the law, but through the righteousness of faith. For if they which are of the law be heirs, faith is made void, and the promise made of none effect. A The Gospel. St. Luke ii. 15. ND it came to pass, as the angels were gone away from them into heaven, the shepherds said one to another, Let us now go even unto Bethlehem, and see this thing which is come to pass, which the Lord hath made known unto us. And they came with haste, and found Mary and Joseph, and the babe lying in a manger. And when they had seen it, they made known abroad the saying which was told them concerning this child. And all they that heard it wondered at those things which were told them by the pethau hyn oll, gan eu hystyried yn ei chalon. A'r bugeiliaid a ddychwelasant, gan ogoneddu a moliannu Duw am yr holl bethau a glywsent ac a welsent, fel y dywedasid wrthynt. A phan gyflawnwyd wyth niwrnod i enwaedu ar y dyn bach, galwyd ei enw ef IESU; yr hwn a enwasid gan yr angel, cyn ei ymddwyn ef yn y groth. Yr un Colect, Epistol, ac Efengyl, a gaiff wasanaethu bob dydd ar ol hyn, hyd at yr Ystwyll. Dydd Gwyl Ystwyll, neu'r Serenwyl, sef Ymddatgudd Crist i'r Cenhedloedd. Y Colect. Dduw, yr hwn trwy dywys iad seren a ddangosaist dy unig-anedig Fab i'r Cenhedloedd; Caniattâ yn drugarog i ni, y sawl ydym i'th adnabod yr awr hon trwy ffydd, allu ar ol y fuchedd hon gael mwyniant dy ogoneddus Dduwdod; trwy Iesu Grist ein Harglwydd. Amen. Yr Epistol. Ephes. iii. 1. FR shepherds. But Mary kept all these things, and pondered them in her heart. And the shepherds returned, glorifying and praising God for all the things that they had heard and seen, as it was told unto them. And when eight days were accomplished for for the circumcising of the child, his name was called JESUS, which was so named of the angel before he was conceived in the womb. The same Collect, Epistle, and Gospel shall serve for every day after unto the Epiphany. The Epiphany, or the Manifestation of Christ to the Gentiles. O God The Collect. God, who by the leading of a star didst manifest thy only-begotten Son to the Gentiles; Mercifully grant, that we, which know thee now by faith, may after this life have the fruition of thy glorious Godhead; through Jesus Christ our Lord. Amen. The Epistle. Ephes. iii. 1. FOR this cause, I Paul, the prisoner of Jesus Christ for you Gentiles; if ye have heard of the dispensation of the grace of God, which is given me to lation he made known unto me the mystery (as I wrote afore in few words, whereby, when ye read, ye may understand my knowledge in the mystery of Christ) which in other ages was not made known unto the sons of men, as it is now revealed unto his holy Apostles and Prophets by the Spirit; That the Gentiles should be fellow-heirs, and of the same body, and partakers of his promise in Christ, mwyn hyn, myfi Paul, carcharor Iesu Grist trosoch chwi y Cenhedloedd; os clywsoch am oruchwyliaeth grâs Duw, yr hon a roddwyd roddwyd i mi tuag attoch chwi: mai trwy ddatgudd-you-ward: 1: How that by reveiad yr hyspysodd efe i mi y dirgelwch (megis yr ysgrifenais o'r blaen ar ychydig eiriau, wrth yr hyn y gellwch pan ddarllenoch wybod fy neall i yn nirgelwch Crist) yr hwn yn oesoedd eraill nis eglurwyd i feibion dynion, fel y mae'r awrhon wedi ei ddatguddio i'w sanctaidd apostolion a'i brophwydi trwy'r Yspryd; y byddai'r Cenhedloedd yn gydetifeddion, ac yn gydgorph, ac yn gyd-gyfrannogion |