Page images
PDF
EPUB

iais gan yr Arglwydd yr hyn hefyd a draddodais i chwi; bod i'r Arglwydd Iesu, y nôs y bradychwyd ef, gymmeryd bara; ac wedi iddo ddiolch, efe a'i torrodd, ac a ddywedodd, Cymmerwch, bwyttewch; hwn yw fy nghorph, yr hwn a dorrir trosoch; gwnewch hyn er coffa am danaf. Yr un modd efe a gymmerodd y cwppan, wedi swpperu, gan ddywedyd, Y cwppan hwn yw'r testament newydd yn fy ngwaed: gwnewch hyn, cynnifer gwaith bynnag yr yfoch, er coffa am danaf. Canys cynnifer gwaith bynnag y bwyttãoch y bara hwn, ac yr yfoch y cwppan hwn, y dangoswch farwolaeth yr Arglwydd hyd oni ddelo. Am hynny, pwy bynnag a fwyttâo y bara hwn, neu a yfo gwppan yr Arglwydd yn annheilwng, euog fydd o gorph a gwaed yr Arglwydd. Eithr holed dyn ef ei hun; ac felly bwyttâed o'r bara, ac yfed o'r cwppan. Canys yr hwn sydd yn bwytta ac yn yfed yn annheilwng, sydd yn bwytta ac yn yfed barnedigaeth iddo ei hun, am nad yw yn iawn farnu corph yr Arglwydd. Oblegid hyn y mae llawer yn weiniaid ac yn llesg yn eich ysg, a llawer yn huno. Canys pe iawn farnem ni ein hunain, ni'n bernid. Eithr pan y'n bernir, y'n ceryddir gan yr Arglwydd, fel na'n damnier gyda'r byd. Am hynny, fy mrodyr, pan ddeloch ynghŷd i fwytta, arhoswch eich gilydd. Eithr os bydd newyn ar neb, bwyttâed gartref; fel na ddeloch y'nghŷd i farnedigaeth. Ond y pethau eraill mi a'u trefnaf pan ddelwyf.

Yr Efengyl. St. Luc xxiii. 1. 'R holl lïaws o honynt a gyfAbout, at Pilat. Ac a ddechreuasant ei gyhuddo ef, gan ddywedyd, Ni a gawsom hwn yn gwyrdroi'r bobl,

delivered unto you, That the Lord Jesus, the same night in which he was betrayed, took bread; and when he had given thanks, he brake it, and said, Take, eat; this is my body, which is broken for you: this do in remembrance of me. After the same manner also he took the cup, when he had supped, saying, This cup is the new testament in my blood: this do ye, as oft as ye drink it, in remembrance of me.

For as often as ye eat this bread, and drink this cup, ye do shew the Lord's death till he come. Wherefore, whosoever shall eat this bread, and drink this cup of the Lord, unworthily, shall be guilty of the body and blood of the Lord. But let a man examine himself, and so let him eat of that bread, and drink of that cup. For he that eateth and drinketh unworthily eateth and drinketh damnation to himself, not discerning the Lord's body. For this cause many are weak and sickly among you, and many sleep. For if we would judge ourselves, we should not be judged. But when we are judged, we are chastened of the Lord, that we should not be condemned with the world. Wherefore, my brethren, when ye come together to eat, tarry one for another. And if any man hunger, let him eat at home; that ye come not together unto condemnation. And the rest will I set in order when I come.

The Gospel. St. Luke xxiii. 1. TH HE whole multitude of them arose, and led him unto Pilate. And they began to accuse him, saying, We found this fellow perverting the na

ac yn gwahardd rhoi teyrn-ged i Caesar; gan ddywedyd, mai efe ei hun yw Crist Frenhin. A Philat a ofynodd iddo, gan ddywedyd, Ai ti yw Brenhin yr Iuddewon? Ac efe a attebodd iddo, ac a ddywedodd, Yr wyt ti yn dywedyd. A dywedodd Pilat wrth yr archoffeiriaid a'r bobl, Nid wyf fi yn cael dim bai ar y dyn hwn. A hwy a fuant daerach, gan ddywedyd, Y mae efe yn cyffrôi'r bobl, gan ddysgu trwy holl Iudea, wedi dechreu o Galilea hyd yma. A phan glybu Pilat sôn am Galilea, efe a ofynodd ai Galilead oedd y dyn. A phan wybu efe ei fod ef o lywodraeth Herod, efe a'i hanfonodd ef at Herod, yr hwn oedd yntau yn Ierusalem y dyddiau hynny. A Herod, pan welodd yr Iesu, a lawenychodd yn fawr: canys yr oedd efe yn chwennych er ys talm ei weled ef, oblegid iddo glywed llawer am dano ef, ac yr ydoedd yn gobeithio cael gweled gwneuthur rhyw arwydd ganddo ef. Ac efe a'i holodd ef mewn llawer o eiriau: eithr efe nid attebodd ddim iddo. A'r arch-offeiriaid a'r ysgrifenyddion a safasant, gan ei gyhuddo ef yn haerllug. A Herod a'i filwŷr, wedi iddo ei ddïystyru ef a'i watwor, a'i wisgo â gwisg glaerwen, a'i danfonodd ef drachefn at Pilat. A'r dwthwn hwnnw yr aeth Pilat a Herod yn gyfeillion: canys yr oeddynt o'r blaen mewn gelyniaeth a'u gilydd. A Philat, wedi galwy'nghyd yr arch-offeiriaid,a'r flywiawdwŷr, a'r bobl, a ddywedodd wrthynt, Chwi a ddygasoch y dyn hwn attaf fi, fel un a fyddai yn gwyrdroi'r bobl: ac wele, myfi a'i holais ef yn eich gwydd chwi, ac ni chefais yn y dyn hwn ddim bai o ran y pethau yr ydych chwi yn ei gyhuddo ef am danynt: na Herod chwaith: canys anfonais chwi atto ef; ac wele, dim yn

tion, and forbidding to give tribute to Cæsar, saying, That he himself is Christ a King. And Pilate asked him, saying, Art thou the King of the Jews? And he answered him, and said, Thou sayest it. Then said Pilate to the chief priests, and to the people, I find no fault in this man. And they were the more fierce, saying, He stirreth up the people, teaching throughout all Jewry, beginning from Galilee to this place. When Pilate heard of Galilee, he asked whether the man were a Galilean. And as soon as he knew that he belonged unto Herod's jurisdiction, he sent him to Herod, who himself was also at Jerusalem at that time. And when Herod saw Jesus he was exceeding glad; for he was desirous to see him of a long season, because he had heard many things of him; and he hoped to have seen some miracle done by him. Then he questioned with him in many words; but he answered him nothing. And the chief priests and scribes stood and vehemently accused him. And Herod with his men of war set him at nought, and mocked him, and arrayed him in a gorgeous robe, and sent him again to Pilate. And the same day Pilate and Herod were made friends together; for before they were at enmity between themselves. And Pilate, when he had called together the chief priests, and the rulers, and the people, said unto them, Ye have brought this man unto me, as one that perverteth the people and behold, I, having examined him before you, have found no fault in this man touching those things whereof ye accuse him:

haeddu marwolaeth nis gwnaed No, nor yet Herod: for I sent

iddo. Am hynny mi a'i ceryddaf ef, ac a'i gollyngaf ymaith. Canys yr ydoedd yn rhaid iddo ollwng un yn rhydd iddynt ar yr ŵyl. A'r holl liaws a lefasant ar unwaith, gan ddywedyd, Bwrw hwn ymaith; a gollwng i ni Barabbas yn rhydd: (yr hwn, am ryw derfysg a wnelsid yn y ddinas, a llofruddiaeth, oedd wedi ei daflu i garchar.) Am hynny Pilata ddywedodd wrthyntdrachefn,ganewyllysio gollwng yrIesu yn rhydd, Eithr hwy a lefasant arno, gan ddywedyd, Croes-hoelia, croeshoelia ef. Ac efe a ddywedodd wrthynt y drydedd waith, Canys pa ddrwg a wnaeth efe? ni chefais i ddim achos marwolaeth ynddo: am hynny mi a'i ceryddaf ef, ac a'i gollyngaf yn rhydd. Hwythau a fuant daerion â llefau uchel, gan ddeisyfu ei groeshoelio ef. A'u llefau hwynt a'r arch-offeiriaid a orfuant. A Philat a farnodd wneuthur eu deisyfiad hwynt. Ac efe a ollyngodd yn rhydd iddynt, yr hwn am derfysg allofruddiaeth a fwriasid y'ngharchar, yr hwn a ofynasant: eithr yr Iesu a draddododd efe i'w hewyllys hwynt. Ac fel yr oeddynt yn ei arwain ef ymaith hwy a ádaliasant un Simon o Cyrene, yn dyfod o'r wlad, ac a ddodasant y groes arno ef, i'w dwyn ar ol yr Iesu. Ac yr oedd yn ei ganlyn ef lïaws mawr o bobl, ac o wragedd, y rhai hefyd oedd yn cwynfan ac yn galaru o'i blegid ef. A'r Iesu, wedi troi attynt, a ddywedodd, Merched Ierusalem, nac wylwch o'm plegid i; eithr wylwch o'ch plegid eich hunain, ac oblegid eich plant. Canys wele, y mae'r dyddiau yn dyfod yn y rhai y dywedant, Gwyn eu byd y rhai ammhlantadwy, a'r crothau ni heppiliasant, a'r bronnau ni roisant sugn. Yna y dechreuant

And

you to him; and lo, nothing worthy of death is done unto him. I will therefore chastise him, and release him. For of necessity he must release one unto them at the feast. And they cried out all at once, saying, Away with this man, and release unto us Barabbas: (who for a certain sedition made in the city, and for murder, was cast into prison.) Pilate therefore, willing to release Jesus, spake again to them. But they cried, saying, Crucify him, crucify him. And he said unto them the third time, Why, what evil hath he done? I have found no cause of death in him: I will therefore chastise him, and let him go. they were instant with loud voices, requiring that he might be crucified: and the voices of them and of the chief priests prevailed. And Pilate gave sentence that it should be as they required. And he released unto them him that for sedition and murder was cast into prison, whom they had desired; but he delivered Jesus to their will. And as they led him away, they laid hold upon one Simon a Cyrenian, coming out of the country, and on him they laid the cross, that he might bear it after Jesus. And there followed him a great company of people, and of women, which also bewailed and lamented him. But Jesus, turning unto them, said, Daughters of Jerusalem, weep not for me, but weep for yourselves, and for your children. For behold, the days are coming, in the which they shall say, Blessed are the barren, and the wombs that never bare, and the paps

ddywedyd wrth y mynyddoedd,
Syrthiwch arnom; ac wrth y
bryniau, Cuddiwch ni. Canys os
gwnant hyn yn y pren îr, pa beth
a wneir yn y crin? Ac arwein-
iwyd gydag ef hefyd ddau
ddrwg-weithredwŷr eraill, i'w
rhoi i'w marwolaeth. A phan
ddaethant i'r lle a elwir Calfaria,
yno y croes-hoeliasant ef; a'r
drwg-weithredwŷr, un ar y llaw
ddehau, a'r llall ar yr aswy. A'r
Iesu a ddywedodd, Dad, madd-
eu iddynt; canys ni wyddant pa
beth y maent yn ei wneuthur. A
hwy a rannasant ei ddillad ef, ac
a fwriasant goelbren. A'r bobl a
safodd yn edrych; a'r pennaeth-
iaid hefyd gydâ hwynt a watwor-
asant, gan ddywedyd, Eraill a
waredodd efe, gwareded ef ei
hun, os hwn yw Crist, Etholedig
Duw. A'r milwŷr hefyd a'i
gwatworasant ef, gan ddyfod atto,
a chynnyg iddo finegr, a dywed-
yd, Os tydi yw Brenhin yr
Iuddewon, gwared dy hun. Ac
yr ydoedd hefyd arsgrifen wedi ei
sgrifenu uwch ei benef, â llythyr-
enau Groeg, a Lladin, ac Hebr-
aeg, HWN YW BRENHIN
YR IUDDEWON. Ac un o'r
drwg-weithredwŷr a grogasid, a'i
cablodd ef, gan ddywedyd, Os
tydi yw Crist, gwared dy hun, a
ninnau. Eithr y llall a attebodd,
ac a'i ceryddodd ef, gan ddy-
wedyd, Onid wyt ti yn ofni Duw,
gan dy fod dan yr un ddamnedig-
aeth? A nyni yn wir yn gyfiawn;
canys yr ydym yn derbyn yr hyn
haeddai y pethau a wnaethom:
eithr hwn ni wnaeth ddim allan
o'i le. Ac efe a ddywedodd wrth
yr Iesu, Arglwydd, cofia fi pan
ddelych i'th deyrnas. A'r Iesu
a ddywedodd wrtho, Yn wir
meddaf i ti, Heddyw y byddi
gydâ mi ym mharadwys. Ac yr
ydoedd hi y'nghylch y chweched
awr. A thywyllwch a fu ar yr

a

[ocr errors]

which never gave suck. Then shall they begin to say to the mountains, Fall on us; and to the hills, Cover us. For if they do these things in a green tree, what shall be done in the dry? And there were also two other, malefactors, led with him to be put to death. And when they were come to the place which is called Calvary, there they crucified him; and the malefactors, one on the right hand, and the other on the left. Then said Jesus, Father, forgive them, for they know not what they do. And they parted his raiment, and cast lots. And the people stood beholding; and the rulers also with them derided him, saying, He saved others; let him save himself, if he be Christ, the chosen of God. And the soldiers also mocked him, coming to him, and offering him vinegar, and saying, If thou be the King of the Jews, save thyself. And a superscription also was written over him in letters of Greek, and Latin, and Hebrew, THIS IS THE KING OF THE JEWS. And one of the malefactors, which were hanged, railed on him, saying, If thou be Christ, save thyself, and us. But the other answering rebuked him, saying, Dost not thou fear God, seeing thou art in the same condemnation? And we indeed justly; for we receive the due reward of our deeds, but this man hath done nothing amiss. And he said unto Jesus, Lord, remember me when thou comest into thy kingdom. And Jesus said unto him, Verily I say unto thee, To-day shalt thou be with me in paradise. And it was about the sixth hour: and there was a darkness over all the

holl ddaear, hyd y nawfed awr. A'r haul a dywyllwyd, a llen y deml a rwygwyd yn ei chanol. A'r Iesu, gan lefain â llef uchel, a ddywedodd, O Dad, i'th ddwylaw diy gorchymmynaf fy yspryd. Ac wedi iddo ddywedyd hyn, efe a drengodd. A'r canwriad, pan welodd y peth a wnaethpwyd, a ogoneddodd Dduw, gan ddywedyd, Yn wir yr oedd hwn yn wr cyfiawn. A'r holl bobloedd, y rhai a ddaethent y'nghŷdi edrych hyn, wrth weled y pethau a wnaethpwyd, a ddychwelasant, gan guro eu dwyfronnau. A'i holl gydnabod ef a safasant o hirbell, a'r gwragedd y rhai a'i canlynasant ef o Galilea, yn edrych ar y pethau hyn.

Dydd Gwener y Croglith.

Y Colectau. OLL-alluog Dduw, nyni a attolygwniti edrych o honot yn rasusol ar dy deulu hyn yma, dros yr hwn у bu foddlawn gan ein Harglwydd Iesu Grist gael ei fradychu, a'i roddi yn nwylaw dynion anwir, a dïoddef angau ar y groes, yr hwn sydd yn awr yn byw ac yn teyrnasu gydâ thydi a'r Yspryd Glân, byth yn un Duw, heb drange na gorphen. Amen.

HOD [OLL-alluog a thragywyddol Dduw, trwy Yspryd pa un llywodraethir ac y sancteiddir holl gorph yr Eglwys; Derbyn ein herfynion a'n gweddïau, y rhai yr ydym ni yn eu hoffrwm ger dy fron di dros bob gradd o ddynion yn dy sanctaidd EgIwys; fel y gallo pob aelod o honi, yn ei alwedigaeth a'i wasanaeth, yn gywir ac yn dduwiol dy wasanaethu di; trwy ein Harglwydd a'n Iachawdwr Iesu Grist. Amen.

Drugarog Dduw, yr hwn a wnaethost bob dyn, ac ni chasei ddim a'r a wnaethost, ac ni

earth until the ninth hour. And the sun was darkened, and the vail of the temple was rent in the midst. And when Jesus had cried with a loud voice, he said, Father, into thy hands I commend my spirit: and having said thus, he gave up the ghost. Now when the centurion saw what was done, he glorified God, saying, Certainly this was a righteous man. all the people that came together to that sight, beholding the things that were done, smote their breasts, and returned. And all his acquaintance, and the women that followed him from Galilee, stood afar off, beholding these things.

GOOD FRIDAY. The Collects.

And

ALMIGHTY God, we begraciously to behold this thy family, for which our Lord Jesus Christ was contented to be betrayed, and given up into the hands of wicked men, and to suffer death upon the cross, who now liveth and reigneth with thee and the Holy Ghost, ever one God, world

without end. Amen.

ALMIGHTY and everlasting by whose Spirit the whole body of the Church is governed and sanctified; Receive our supplications and prayers, which we offer before thee for all estates of men in thy holy Church, that every member of the same, in his vocation and ministry, may truly and godly serve thee; through our Lord and Saviour Jesus Christ. Amen.

[ocr errors][merged small][merged small]
« PreviousContinue »